Η Αθλητική Όραση.

του Δημήτρη Τσιτσιρόπουλου
Master Φυσικοθεραπείας
New York, USA

"Αθλητική Όραση" στην σύγχρονη Αθλητιατρική ονομάζουμε τον τομέα της ιατρικής που χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία και το δυναμικό της οφθαλμιατρικής και οπτομετρικής επιστήμης όχι μόνον για τη διάγνωση και διόρθωση διαθλαστικών ανωμαλιών (π.χ. μυωπία, αστιγματισμοί) των αθλητών, αλλά και για την πρόληψη και αντιμετώπιση πιθανών οφθαλμικών τραυματισμών, την βελτίωση του συντονισμού των οπτό-κινητικών αντιδράσεων τους (μέσω εξάσκησης με τη χρήση κατάλληλου επιστημονικού εξοπλισμού), καθώς επίσης και την ενημέρωση των αθλητών, των προπονητών και κριτών σχετικά με τις "οπτικές" απαιτήσεις των αθλημάτων στα οποία συμμετέχουν.
Όλα τα παραπάνω έχουν ως απώτερο σκοπό την βελτίωση των επιδόσεων των αθλητών στην "αγωνιστική αρένα".• Στον τομέα αυτό συμπεριλαμβάνεται επίσης η προστασία των ματιών των αθλητών ώστε να αποφεύγονται τα τραύματα ή η έκθεση των ματιών σε ακτινοβολία και όλοι οι τρόποι διόρθωσης των τυχόν διαθλαστικών ανωμαλιών που έχουν (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμοί) με κορυφή τις διαθλαστικές επεμβάσεις οι οποίες τους απαλλάσσουν από τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής και οι οποίες επιλέγονται με βάση το κάθε άθλημα.
• Η "Αθλητική Όραση" έχει επιστημονικά και κλινικά αναγνωριστεί την τελευταία εικοσαετία σαν ένας εξειδικευμένος κλάδος της Αθλητιατρικής.• Η όραση είναι μία σύνθετη εγκεφαλική λειτουργία και αφορά μία πλειάδα συνθέσεων και παραγόντων. Η περιφερική όραση, η αντίληψη του χώρου, οι οφθαλμικές κινήσεις και ο συντονισμοί των ματιών με τα υπόλοιπα μέρη του σώματος παίζουν μείζονα ρόλο στον τρόπο που κινούμαστε στο χώρο και επομένως στην απόδοση των αθλητών στο άθλημα που αγωνίζονται.
• Είναι γεγονός επίσης ότι για την επιτυχή συμμετοχή σε κάθε άθλημα είναι απαραίτητο κάθε αθλητής να έχει ευκρινή και λειτουργική όραση. Με τον κλασικό οφθαλμολογικό εξοπλισμό ενός ιατρείου είναι δυνατή, εκτός από τη διάγνωση διαφόρων ασθενειών, η εκτίμηση μόνο ορισμένων βασικών χαρακτηριστικών της όρασης (π.χ. οπτική οξύτητα, οπτικά πεδία). Οι στατικές μετρήσεις σε συνθήκες εξεταστηρίου δεν αντικατοπτρίζουν την πολυπλοκότητα των οπτικών ερεθισμάτων που δέχεται ο αθλητής κατά τη διάρκεια ενός πραγματικού αγώνα. Για την αξιολόγηση, επομένως, της "λειτουργικότητας" της όρασης των αθλητών, ειδικές δοκιμασίες σε εξειδικευμένα κέντρα είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν με απώτερο σκοπό την βελτιστοποίηση των αθλητικών επιδόσεων.
• Ένας αθλητής και περισσότερο ένας επαγγελματίας αθλητής έχει σαφώς μεγαλύτερες απαιτήσεις όρασης από τον μέσο άνθρωπο. Για παράδειγμα, κάποιος που παίζει ποδόσφαιρο θα πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει τη μπάλα σε οποιαδήποτε απόσταση και αν βρίσκεται και ακόμη ανεξάρτητα της ταχύτητας με την οποία κινείται ο ίδιος στο γήπεδο. Κάποιος ο οποίος παίζει τένις, θα πρέπει να είναι σε θέση να προσηλώνεται στο στόχο του (μπαλάκι) και να παραμένει συγκεντρωμένος στο παιχνίδι χωρίς να επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες (εξωτερικούς θορύβους, κοινό).
• Η βελτίωση των οφθαλμικών ικανοτήτων ενός αθλητή μπορεί να μεγιστοποιήσει την ταχύτητα με την οποία ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες που παίρνει από τα μάτια και επίσης την ταχύτητα των αντιδράσεων του. Έτσι οι αθλητές μπορούν όχι μόνο να αντιδρούν ταχύτερα αλλά και να παίρνουν σωστές αποφάσεις.
• Από την όραση παίρνουμε πάνω από το 90% των πληροφοριών που αντλούμε από το εξωτερικό περιβάλλον.
• Η "Αθλητική Όραση" έχει αναγνωρισθεί πλέον σαν ένας εξειδικευμένος κλάδος της Ιατρικής της Άθλησης!
• Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Αθλητικής Όρασης η διαφορά του νικητή από τον δεύτερο αθλητή μπορεί να εξαρτηθεί και από την βελτίωση της οπτικής του απόδοσης!• Στις ΗΠΑ, δε νοείται επαγγελματική ομάδα χωρίς ειδικό στην "Αθλητική Όραση" (Behavioral Optometrist) ο οποίος αναλαμβάνει όλες τις ανάγκες εκπαίδευσης και βελτιστοποίησης της όρασης των επαγγελματιών αθλητών αλλά και την ανάκαμψη αθλητών οι οποίοι δε μπορούν να αποδώσουν κάτω από συνθήκες υψηλού ανταγωνισμού και στρες.
• Η σύγχρονη οφθαλμολογική εξέταση των αθλητών εμπεριέχει την ποιοτική ανάλυση της όρασης (την ταχύτητα αντίδρασης στα διάφορα τεστ), γίνεται πλέον σε δυναμικές συνθήκες (κινούμενοι εξεταζόμενοι με σταθερό στόχο ή σταθεροί εξεταζόμενοί με κινούμενο στόχο κ.τ.λ.), λαμβάνει υπόψη τον τρόπο με τον οποίο κινείται ο αθλητής στον τρισδιάστατο χώρο ή πώς ο αθλητής πραγματικά αντιλαμβάνεται τον τρισδιάστατο χώρο.
• Κύριος στόχος της "Αθλητικής Όρασης", είναι να βοηθήσουμε τους αθλητές να προσλαμβάνουν και να αφομοιώνουν περισσότερες πληροφορίες ταυτόχρονα, να τις επεξεργάζονται ταχύτερα και να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις. Μπορούμε όμως με κατάλληλες τεχνικές να βελτιώσουμε πολύ τόσο την ταχύτητα (χρόνοι αντίδρασης) όσο και την ακρίβεια με την οποία μπορούμε να αντιδράσουμε σε οπτικές πληροφορίες η ερεθίσματα του άμεσου περιβάλλοντος μας.