Τα μοντέρνα καθίσματα του σταδίου Λουζνίκι ήταν καλυμμένα από σμάρια φωνακλάδων Ρώσων οπαδών της Σπαρτάκ Μόσχας, που χαμογελούσαν πλατιά ενώ παρακολουθούσαν τους αρτίστες της Τσέλσι να εισέρχονται στο μεγαλύτερο στάδιο της Ρωσίας την Τρίτη το απόγευμα. Εκφραστές ενός σαγηνευτικού ποδοσφαίρου, που γεννά μια ανέμελη χαρά στους θεατές του την εφετινή σεζόν, οι Μαλουντά, Τέρι, Ανελκά και Κάρλο Αντσελότι έμελλε να βρεθούν στο Λουζνίκι την παραμονή μιας τραγωδίας με πολυαίμακτο τίμημα για τον «βασιλιά των σπορ» πριν από 28 χρόνια.
Η 20ή Οκτωβρίου του 1982 ήταν η βραδιά που η βαριά σιωπή του θανάτου απλώθηκε σαν σάβανο πάνω από τη Μόσχα. Οδυρόμενες κραυγές ανακατεύονταν με γοερές προσευχές, ενώ περισσότεροι από 350 Ρώσοι συνθλίβονταν στη μοναδική πόρτα που είχαν αφήσει ανοιχτή οι αστυνομικές αρχές στο ματς της Σπαρτάκ Μόσχας με την ολλανδική Χάρλεμ για το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, το οποίο παρακολούθησαν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σχεδόν 15.000 άνθρωποι. Στο έλεος της άμπωτης και της παλίρροιας του συνωστισμού, πομπές από μπλεγμένες σκιές προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον θάνατο. Αν και επρόκειτο για παιχνίδι ευρωπαϊκής διοργάνωσης, εντούτοις η... μισή αλήθεια μαθεύτηκε μόλις 7 χρόνια μετά! Το 1989 ανακοινώθηκε ότι το... 1982 είχαν χάσει τη ζωή τους 66 άνθρωποι, αλλά, όπως επιβεβαίωσαν αυτόπτες μάρτυρες της τραγωδίας, που ξέθαψαν τις καταχωνιασμένες αναμνήσεις τους από το πλέον σκοτεινό μέρος της μνήμης τους για να συνθέσουν τα κομμάτια της ιστορικής αλήθειας, οι νεκροί ξεπέρασαν τους 350. Τη συγκάλυψη του μαρτυρικού γεγονότος συνόδευσαν «μαφιόζικες» απειλές κατά των συγγενών των θυμάτων για τη μη αποκάλυψη της τραγωδίας και η μαζική ταφή, σε μια χώρα που έμοιαζε σαν τη στρουθοκάμηλο που χώνευε τα μυστικά της...
*** Ο παγωμένος αέρας έτσουζε σαν τη λάμα μαχαιριού την 20ή Οκτωβρίου του 1982. Αυτή ήταν η κυριότερη αιτία που αρκετοί οπαδοί της Σπαρτάκ απέφυγαν να μεταβούν στο Λουζνίκι για να παρακολουθήσουν την αναμέτρηση με την ολλανδική Χάρλεμ για το κύπελλο ΟΥΕΦΑ, όπου θα καθόριζε και την ομάδα που θα προκρινόταν στη φάση των 16! Σχεδόν 100 ήταν οι τολμητίες Ολλανδοί που δεν δίστασαν να βρεθούν ανάμεσα σε περίπου 15.000 Ρώσους οπαδούς. Η μικρή προσέλευση των θεατών οδήγησε τις αρχές στην τοποθέτηση του πρώτου κρίκου στην αδιάσπαστη αλυσίδα των τρομακτικών λαθών, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος και τότε θεατής του ματς Αλεξάντερ Προσβέτοφ. «Βρισκόμασταν όλοι στην εξέδρα απέναντι από τα δημοσιογραφικά θεωρεία.
Εκείνη την εποχή ήταν παράνομο για παιδιά κάτω των 16 ετών να παρευρίσκονται σε νυχτερινά παιχνίδια χωρίς τη συνοδεία κηδεμόνα. Έτσι η αστυνομία είχε ανοίξει μόλις μία θύρα για να εξετάσει καλά τα χαρτιά μας». Αυτή η έμπνευση των αρχών αποτέλεσε και την αρχή του τέλους για περισσότερους από 350 ανθρώπους. Με το ματς να κυλά σε νωχελικούς ρυθμούς και τους παίκτες της Σπαρτάκ να γλιστράνε στον παγωμένο αγωνιστικό χώρο του Λουζνίκι με τη δεξιοτεχνία αθλητών πατινάζ, οι περισσότεροι οπαδοί σκέφτηκαν να αποχωρήσουν πριν ολοκληρωθεί το ματς με σκορ 1-0. Ήθελαν να αποφύγουν τον συνωστισμό στον σταθμό του ηλεκτρικού στον λόφο του Λένιν, στη δεξιά όχθη του ποταμού Μόσχα. Ενώ οι περισσότεροι εκ των 15.000 θεατών κατευθύνονταν προς τη μοναδική θύρα εξόδου, ο Σεργκέι Σβετσόφ σκόραρε το δεύτερο γκολ της αναμέτρησης. Το αναθεματισμένο! Αυτό για το οποίο χρόνια αργότερα, με φωνή σπασμένη από τη συμφορά, εξομολογήθηκε: «Εύχομαι να μην είχα σκοράρει ποτέ».
Αίφνης οι οπαδοί που είχαν εισέλθει στο τούνελ της εξόδου γύρισαν αστραπιαία για να ρίξουν το τελευταίο βλέμμα στον αγωνιστικό χώρο, που για αρκετούς εξ αυτών έμελλε να είναι και το έσχατο της ζωής τους...
*** Τα σκαλοπάτια του Λουζνίκι είχαν καλυφθεί από πάγο. Η ξαφνική κίνηση των περισσοτέρων έπειτα από το γκολ οδήγησε σε ένα μεγάλο ντόμινο. Κορμιά έπεφταν στο έδαφος ενώ στην έξοδο της θύρας οι αστυνομικοί, όπως βεβαιώνουν αυτόπτες μάρτυρες, δεν επέτρεπαν την επιστροφή στις εξέδρες. «Στα γλιστερά σκαλοπάτια άνθρωποι έπεφταν, παρασύροντας ο ένας τον άλλο στο έδαφος. Ήταν σαν ένα μεγάλο ντόμινο», θυμάται ο μετέπειτα πρωταθλητής του τένις και θεατής εκείνου του ματς Αντρέι Τσεσνόκοφ.
«Για να προστατεύσω τον εαυτό μου, πήδηξα ένα προστατευτικό εμπόδιο και ξέφυγα την τελευταία στιγμή. Πίσω μου βρισκόταν μια σειρά κορμιών, που εξέτειναν τα χέρια τους και κλαίγοντας φώναζαν, βοήθησε με, σώσε με. Έμειναν εκεί, σε έναν σωρό από πτώματα».
Ο Προσβέτοφ ήταν περισσότερο τυχερός, καθώς βρισκόταν μακριά από την εστία του θανάτου. 
«Ήταν σκοτεινά και πολύ γλιστερά. Υπήρχαν κάποια προστατευτικά εμπόδια και πολλοί αστυνομικοί που δεν γνώριζαν τι να κάνουν ενώ κορμιά συνθλίβονταν. Ήμουν τυχερός, γιατί ήμουν μακριά από τον θάνατο. Κατάλαβα αμέσως, όμως, ότι κάτι τραγικό συνέβη». «Κατάφερα να τραβήξω εκτός ένα πολύ μικρό παιδί και να το πάω σε ένα ασθενοφόρο. Αλλά όταν φτάσαμε ήταν νεκρό. Είδα με τα μάτια μου τουλάχιστον 100 πτώματα». Οι φρικιαστικές φωνές ενώνονταν δημιουργώντας ένα νοητό μωσαϊκό κόλασης. Περισσότεροι από 350 άνθρωποι σκοτώθηκαν, και το πρώτο μέλημα της κομμουνιστικής ηγεσίας ήταν να μη μάθει τίποτα η παγκόσμια κοινή γνώμη.
*** Την επόμενη ημέρα, με ένα κρυπτογραφικό μήνυμα, η εφημερίδα «Vechernaya Moskva» ενημέρωνε για την τραγωδία:
«Ένα περιστατικό συνέβη χθες στο Λουζνίκι. Μετά το τέλος του ποδοσφαιρικού παιχνιδιού μερικοί θεατές τραυματίστηκαν».
Τίποτα άλλο. Ούτε εκείνη την ημέρα, μήτε την επόμενη, ούτε την επόμενη εβδομάδα, μήνα, χρόνο, χρόνια...
*** Με τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ στο νεκροκρέβατο (έμελλε να εκπνεύσει 21 ημέρες μετά, στις 10 Νοεμβρίου του 1982) το κομμουνιστικό καθεστώς δεν ήθελε άλλα άσχημα νέα και απέκρυψε τα πάντα. Όπως λένε σήμερα συγγενείς των θυμάτων, απειλήθηκαν για να μην αποκαλύψουν τίποτα. Οι αρχές μάζεψαν άρον άρον τα πτώματα και επέτρεψαν στους συγγενείς τους μόλις 40 λεπτά μαζί τους ως το τελευταίο κατευόδιο, πριν τη μαζική ταφή που ακολούθησε. Τέσσερις μήνες αργότερα, στις 8 Φεβρουαρίου του 1983, διεξήχθη μια δίκη παρωδία, κεκλεισμένων των θυρών, και αποδόθηκαν οι ευθύνες της τραγωδίας στον αποδιοπομπαίο τράγο, τον διευθυντή του γηπέδου Πατσίκιν, ο οποίος, αν και άγουρος στο πόστο του (μόλις 2,5 μήνες), ήρε τις αμαρτίες των αστυνομικών και στρατιωτικών αρχών. Χρειάστηκε να περάσουν 7 χρόνια για να γίνει γνωστή η αλήθεια, το 1989. Είχε προηγηθεί το θανάσιμο λάθος με την προσπάθεια απόκρυψης της έκρηξης στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έχανε τη δύναμη του, η Σοβιετική Ενωση κατακερματιζόταν, και τα πρώτα φωτεινά σπαράγματα της αλήθειας έκαναν την εμφάνιση τους σε μια κοινωνία που, όπως αναφέρει η λαϊκή παροιμία τους: «Η αλήθεια σιωπά όταν μιλάει η εξουσία».
Το 1992 ορισμένοι οπαδοί της Σπαρτάκ Μόσχας συνέβαλαν στη δημιουργία ενός μνημείου έξω από το Λουζνίκι, που θα διατηρούσε ζωντανή στη μνήμη την τραγωδία, η οποία στη δίνη εκείνης της ταραγμένης εποχής, όπου ζηλότυπα κρύβονταν τα πάντα, τσακίστηκε, για να εξελιχθεί σε μια απωθημένη «λεπτομέρεια» της ιστορίας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου