25 χρόνια από το τέλος του Τζοκ Στέιν.

του Ηλία Καραγιάννη.

Τα πάντα ήταν σιωπηλά και αβέβαια ενώ ο Ντέιβι Κούπερ τοποθετούσε μια μπάλα πιο βαριά από όλα τα φορτία του κόσμου στο σημείο του πέναλτι.
Στο 81ο λεπτό της αναμέτρησης της Σκωτίας με την Ουαλία για τα προκριματικά του Παγκόσμιου Κυπέλλου του Μεξικού το 1986, ο εξτρέμ των Ρέιντζερς είχε την ευκαιρία να ισοφαρίσει το γκολ του Μαρκ Χιουζ και να στείλει την ομάδα του στα πλέι οφ με την Αυστραλία, με διακύβευμα μια θέση στην τελική φάση.

Ο προπονητής τής Εθνικής Σκωτίας, Τζοκ Στέιν, βουτηγμένος σε ένα πέλαγος διάχυτης αγωνίας, παρακολουθούσε τη σκηνή που κράτησε όσο το σύντομο, απατηλό διάστημα ενός τσιγάρου.

Τα ουρλιαχτά της ασυγκράτητης χαράς για το γκολ του Κούπερ συγκρούστηκαν με μια κραυγή σπασμένη από τη συμφορά όταν ο Στέιν κατέρρεε στο έδαφος έπειτα από μερικά δευτερόλεπτα.



Jock Stein

Το «Νίνιαν Παρκ» μεταμορφωνόταν σε έναν παράδεισο... απελπισίας, ενώ ένας ο γοερός θρήνος κύκλωνε τις εξέδρες. Η καρδιά του 62χρονου «Μεγάλου Τζοκ», η ρυθμισμένη σαν ρολόι να αντέχει τις συγκινήσεις, σταματούσε.

Ο άμεσος συνεργάτης του, σερ Αλεξ Φέργκιουσον, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο παρά να στέκεται άχρηστος και εξουθενωμένος ανάμεσα σε αμήχανους ανθρώπους, των οποίων η απερίγραπτη χαρά για την επιτυχία της Εθνικής ομάδας είχε μετατραπεί σε λίγα λεπτά οε απόλυτη θλίψη.

Πεθαίνοντας την 10η Σεπτεμβρίου του 1985, ο Τζοκ Στέιν, ο προπονητής που προσέδωσε μυθικές διαστάσεις στη Σέλτικ κατακτώντας το πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών που έκανε δικό της βρετανική ομάδα, έπαιρνε μαζί του και ένα μέρος τής Σκωτίας... Μεγαλώνοντας στο αποθαρρυντικό λιλιπούτειο χωριό των ανθρακωρύχων, το Μπέρνμπανκ του Λάνκασάίαρ, ο μοναχογιός του Τζορτζ και της Τζέιν Στέιν εγκατέλειψε το σχολείο στα 15 του για να δουλέψει σε ένα εργοστάσιο χαλιών..Ήταν το μεσοδιάστημα ανάμεσα στον Α' και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η εποχή της «Μεγάλης Κατάθλιψης», όταν ο Τζοκ Στέιν άρχισε να μαθαίνει τα μυστικά της μπάλας. Βλέποντας τον να αγωνίζεται ως κεντρικός μέσος, ο πατέρας του, Τζορτζ, ήλπιζε ότι κάποια ημέρα θα φορούσε τη φανέλα της ομάδας που παραδοσιακά υποστήριζε η οικογένεια του. Των Ρέιντζερς!
Αγωνιζόμενος στους Άλμπιον Ρόβερς για μια 8ετία (1942-50) δημιούργησε τη φήμη ενός τραχύ μέσου που δεν χαριζόταν στους αντιπάλους του. Ετσι το 1951, έπειτα από ένα σύντομο πέρασμα από τη Λιανέλι Τάουν, η Σέλτικ τον απέκτησε αντί 1.200 λιρών. Μια κίνηση που υλοποιήθηκε έπειτα από τη συμβουλή του μυθικού σκάουτ της σκοτσέζικης ομάδας, Τζίμι Γκρίμπεν, και ξεσήκωσε έναν κουρνιαχτό αμφισβήτησης τόσο στον πυρήνα των οπαδών όσο και στην οικογένεια του.
Οι αμφιβολίες προκλήθηκαν αρχικά λόγω της ηλικίας του (29 ετών τότε) και εν συνεχεία εξαιτίας των οπαδικών του προτιμήσεων. Ο πατέρας του, ένας φλογισμένος οπαδός των Ρέιντζερς, σταμάτησε να του μιλά για ένα ακαθόριστο χρονικό διάστημα, τη στιγμή που ο Τζοκ Στέιν κατόρθωνε, σε διάστημα τριών ετών, να αναγορευθεί σε αρχηγό της Σέλτικ. Ως και το 1957, όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση εξαιτίας ενός επίμονου πόνου στον αστράγαλο του, ο Στέιν αποτέλεσε τον ηγέτη μιας ομάδας που φιδοσερνόταν στη μετριότητα. Έπρεπε ο «Μπιγκ Τζοκ» να περάσει στο επόμενο επίπεδο, αυτό της προπονητικής, για να εκτοξευθεί η Σέλτικ στις σημερινές της διαστάσεις...
Ήταν κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας που ο Στέιν άρχισε να αναπτύσσει ενδιαφέρον για τήν προπονήτική. Ήδη από το 1957 οι άνθρωποι τής Σέλτικ του είχαν προτείνει να αναλάβει τεχνικός ηγέτης της εφηβικής ομάδας, αλλά αυτή ή θέση δεν έκρυβε καμιά φιλοδοξία για τον «Μπιγκ Τζοκ». Τρία χρόνια έπειτα από την απόσυρση του από την ενεργό δράση, ο Στέιν ανέλαβε να διασώσει την «ημιθανή» Ντανφέρμλιν που βρισκόταν στο χείλος του υποβιβασμού. Ο αντίκτυπος της παρουσίας του ήταν τόσο έντονος, που τήν επόμενη σεζόν την οδηγούσε στον τελικό του Κυπέλλου Σκωτίας απέναντι στη Σέλτικ.
Επειτα από μια λευκή ισοπαλία στο «Χάμπντεν Παρκ», η Ντανφέρμλιν κατακτούσε στον επαναληπτικό το πρώτο τρόπαιο της ιστορίας της. Ο Στέιν άρχισε να λαμβάνει τη θέση που του αναλογούσε στη σκέψη των οπαδών του ποδοσφαίρου στη Σκωτία. Ήδη αναγνωριζόταν το γεγονός πως ήταν... «έτη φωτός» μακριά από τους υπόλοιπους προπονητές της εποχής. Η κατανόηση του παιχνιδιού ήταν τόσο βαθιά, που άρχισε να μελετά ακόμη και τα διαστήματα μέσα στο ματς που οι παίκτες του θα έπρεπε να εξοικονομούν ενέργεια.
Η καρποφόρα τετραετία στην Ντανφέρμλιν οδήγησε σε έναν χρόνο στη Χιμπέρνιαν, όπου κατάφερε να νικήσει ακόμη και τη Ρεάλ Μαδρίτης σε φιλικό παιχνίδι που έδωσαν οι δύο ομάδες το 1964. Ηταν τέτοια η φήμη του, που η εβρισκόμενη σε κρίση Σέλτικ δεν δίστασε να τον χρίσει στον πρώτο προτεστάντη προπονητή της το 1965. Ηταν η αρχή του... θεριέματος των Κελτών...
Η επιρροή του στη Σέλτικ ήταν άμεση. Για τα επόμενα 13 χρόνια ή ομάδα του Τζοκ Στέιν κυριάρχησε στη Σκωτία, κατακτώντας 9 στη σειρά πρωταθλήματα από το 1966 ως και το 1974. Το 1967 οδήγησε τη Σέλτικ στην κατάκτηση του πρώτου Κυπέλλου Πρωταθλητριών από βρετανική ομάδα. Η απαραμείωτη επιτυχία του ήταν ο λόγος που δημιούργησε παντού οπαδούς, σαν τον μελλοντικό συνεργάτη του στην Εθνική ομάδα της Σκωτίας, τον σερ Άλεξ Φέργκιουσον, που ομνύει στο όνομα του.
«Ήταν τόσο μπροστά από την εποχή του, που δεν μπορούσες να το πιστέψεις. Κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών με 11 παιδιά που γεννήθηκαν το πολύ σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το «Πάρκχεντ». Ακόμη και για το 1967 ήταν μεγάλο επίτευγμα. Ήμουν πολύ τυχερός που πέρασα δύο χρόνια στο πλάι του στον πάγκο της Εθνικής Σκωτίας. Τότε κατάλαβα πόσο ταπεινός ήταν και πόσο μεγάλη θέληση για μάθηση είχε».
Η Σέλτικ, που μέχρι το 1958 είχε κατακτήσει τρία πρωταθλήματα, αναγόταν σε μια μυθική ομάδα για τη Σκωτία χάρη στον Στέιν, τον προπονητή που ξεπερνούσε μια ομάδα. Μέχρι και το 1978, που έφυγε από τήν ομάδα πικραμένος, επειδή δεν του προσφέρθηκε μια θέση στο διοικητικό συμβούλιο ως αναγνώριση των επιτυχιών του, η Σέλτικ είχε εγκαθιδρύσει την ηγεμονία της. Ο Στέιν αποχωρούσε για τη Λιντς, όπου παρέμεινε μόλις 45 ημέρες πριν αναλάβει τις τύχες της Εθνικής Σκωτίας, με συνεργάτη τον προπονητή της Αμπερντίν, Αλεξ Φέργκιουσον. Εναν βοηθό που είχε εξετάσει με τη λεπτολογία νευροχειρουργού πριν τον εγκρίνει.
Όπως θυμάται ο προπονητής της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ:
«Ο Τζοκ είχε μεγαλύτερο δίκτυο κατασκόπων από ότι η CIA και η KGB μαζί. Μου τηλεφώνησε μια Κυριακή βράδυ, όταν ήμουν στην Αμπερντίν (1978-86) και με ρώτησε: «Τι έγινε». Δεν είχε κανένα νόημα να του απαντήσω γιατί ήδη γνώριζε. «Απέκτησα έναν νέο μέσο" του έλεγα και μου απαντούσε αυτοστιγμεί. "Τον Μπίλι Σταρκ από τη Σεντ Μίρεν». Γνώριζε τα πάντα».
Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1985 στον επαναληπτικό με την Ουαλία η Σκωτία περιπλανιόταν στη θλίψη με τον αδόκητο χαμό του Στέιν.
Ακριβώς 25 χρόνια από εκείνη την καταραμένη ημέρα, όμως, η ρήση του μυθικού Μπιλ Σάνκλι, που ειπώθηκε έπειτα από την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών από τη Σέλτικ του Στέιν, επιβεβαιώνεται με τρόπο επιτακτικό.  «Τζοκ, είσαι πλέον αθάνατος»...